Herbicydy

Herbicydy – środki ochrony roślin o różnym mechanizmie działania

Herbicydy mają różnorodne mechanizmy działania, tj. w różny sposób niszczą niepożądaną roślinę. Za najskuteczniejsze uchodzą herbicydy układowe, gdyż są wchłaniane przez zielone, niezdrewniałe części chwastów, a także przez korzenie. Po przeniknięciu do tkanek rośliny hamują procesy fizjologiczne. Oprócz tego wyróżnia się herbicydy o działaniu kontaktowym. Niszczą te części rośliny, z którymi mają bezpośredni kontakt. Dlatego w tym wypadku dokładny i precyzyjny zabieg ochronny jest szczególnie ważny. Pod względem „wybiórczości” chwastów herbicydy można podzielić na:

• Selektywne – wykorzystuje się je do wykonywania zabiegów chwastobójczych w roślinach uprawnych. Działają na poszczególne gatunki chwastów (które mają określoną wrażliwość na substancje aktywnie czynne) lub grupy. Najczęściej dzieli się je na zwalczające chwasty jednoliścienne lub dwuliścienne. Trzeba je odpowiednio dobierać pod względem rodzaju uprawy, stanu i stopnia zachwaszczenia.
• Totalne – to herbicydy, które niszczą każdą zieleń, z którą się zetkną. Wykorzystuje się je do oczyszczania pola czy obszaru przeznaczonego pod siew lub sadzenie roślin. Najbardziej znanym przykładem substancji aktywnie czynnej jest glifosat.

Środki ochrony roślin w różnorodny sposób wpływają na rośliny niepożądane, tj. zaburzają konkretne procesy fizjologiczne. Najczęściej wpływają na procesy fotosyntezy, ponadto blokują działanie enzymów i zakłócają syntezę białek. HRAC (Herbicyde Resistance Action Commitee) sklasyfikowało je pod względem mechanizmów działania, niszczenia chwastów. Jednakże jest to „wyższy poziom wiedzy”. Dla rolnika czy ogrodnika istotne jest to, czy herbicyd działa, jak szybko, w jakich warunkach i czy jest bezpieczny dla rośliny uprawnej.

Środki ochrony roślin do zwalczania chwastów – jak je dobierać?

Herbicydy dobiera się do rodzaju uprawy. Oczywiście kluczowe jest także rozpoznanie konkretnych gatunków chwastów. Z reguły zabiegi ochronne wykonuje się po lustracji pola, sprawdzaniu liczebności roślin niepożądanych i przekroczeniu progu szkodliwości. Warto także zwrócić uwagę na warunki, w jakich stosuje się środki ochrony roślin. Większość herbicydów działa skutecznie w temp. oscylującej w granicach 10-25°C. Słabiej w niskich temperaturach działają preparaty zawierające 2,4-D, MCPA i dikambę. Natomiast w niższych temperaturach, nawet poniżej 5°C, radzi sobie m.in. chlorotoluron i prosulfokarb. Jak widać, substancje aktywne różnią się tolerancją na temperaturę powietrza, warunki pogodowe mogą więc zdecydować o skuteczności zabiegu.

Herbicydy układowe wnikają do tkanek roślinnych w ciągu dwóch lub kilku godzin. Jeśli po upływie określonego czasu spadnie deszcz, nie ma to wpływu na efektywność substancji aktywnie czynnej. Do zwiększenia skuteczności herbicydów często stosuje się adiuwanty.

Pestycydy zaleca się w danym sezonie stosować naprzemiennie, tj. wybierać kolejno te, które zawierają inne substancje aktywnie czynne (jeszcze lepiej, gdy należą do różnych grup związków). Oprócz tego warto stosować preparaty, które zawierają więcej niż jedną substancję. To ograniczy ryzyko zwiększenia odporności chwastów na konkretne związki.

Herbicydy doglebowe i nalistne

Herbicydy stosuje się głównie nalistnie, ale coraz większe znaczenie mają herbicydy doglebowe.

W uprawach ozimych główne zabiegi z użyciem herbicydów wykonuje się jesienią, a środki ochrony stosowane wiosną mają funkcję uzupełniającą. Bardzo ważne jest wczesne zlikwidowanie chwastów w uprawie kukurydzy. Po pierwsze – jest to gatunek ciepłolubny, który wysiewa się dość późno (a chwasty zazwyczaj mają niewielkie wymagania). Po drugie – roślina ma wolny wzrost początkowy, co sprawia dogodne warunki dla wzrostu chwastów.

Niezależnie od rodzaju upraw najważniejsze jest niedopuszczenie do kwitnienia i zawiązywania nasion u chwastów. Niektóre z gatunków, np. przymiotno kanadyjskie to rekordziści płodności. Jedna roślina może wykształcić ponad 100 tys. nasion.

Zawsze należy stosować się do instrukcji opracowanych przez producenta, kierować się sugerowanymi dawkami i działać zgodnie z zasadami BHP.